Om de gevolgen van de vergrijzing op te vangen, is het van belang dat meer ouderen langer doorwerken. In STREAM, de Study on Transitions in Employment, Ability and Motivation, gaat TNO na onder welke omstandigheden 45-plussers met behoud van een goede productiviteit en een goede gezondheid (langer) in betaald werk kunnen blijven participeren.
STREAM is een longitudinaal onderzoek onder personen van 45 tot 64 jaar.
Tussen 2010 en 2013 vulden de deelnemers elk jaar een online vragenlijst in. Daarin werd onder meer gevraagd naar gezondheid, werk(verleden), kennis en vaardigheden, sociale omstandigheden en financiële situatie. Aan de eerste meting in 2010 deden ruim 12.000 werknemers mee, 1.000 zelfstandigen en 2.000 niet-werkenden. Aan de tweede meting deed 82% van de oorspronkelijke deelnemers mee, tijdens de derde meting was dit 80% en tijdens de vierde meting 74%.
Voor de dataverzameling is gebruik gemaakt van een bestaand internetpanel van Intomart GfK. Naast de jaarlijkse dataverzameling via dit internetpanel vindt kwalitatief onderzoek plaats door middel van interviews met een selectie van de deelnemers. Ook kunnen de vragenlijsten worden gekoppeld aan CBS-data. STREAM is een onderzoek van TNO, waarin nauw wordt samengewerkt met het VU Medisch Centrum en het Erasmus MC.
NIEUWE KENNIS DUURZAME INZETBAARHEID
STREAM levert nieuwe kennis op over de omstandigheden waaronder oudere werknemers productief en gezond in betaald werk kunnen blijven participeren. Deze kennis is nodig voor de ontwikkeling van beleid en interventies die de inzetbaarheid van oudere werknemers kunnen verbeteren. Daarbij richt TNO zich in eerste instantie op de relaties in het onderzoeksmodel (zie figuur), maar ook voor andere onderzoeksvragen is aandacht. TNO werkt samen met andere kennisinstituten en universiteiten om de STREAM data zo goed mogelijk te benutten.
RESULTATEN
Hieronder een kleine selectie van de resultaten:
- Belemmerende factoren voor productiviteitbehoud zijn psychische klachten, negatieve life events en een lage motivatie. Bevorderende factoren zijn psychisch welzijn, optimisme en een hoge motivatie.
- Psychosociale werkkenmerken zijn van invloed op vervroegde uitstroom uit werk via arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en vroegpensioen. Fysieke belasting heeft geen invloed.
- Een actieve coping stijl voorspelt een beter werkvermogen dan een passieve (vermijdende) coping stijl.
- Bij oudere werknemers is een hoge mate van bevlogenheid goed voor de gezondheid, met name de mentale gezondheid.
- Gezondheidsproblemen, en vooral psychische gezondheidsproblemen, kunnen leiden tot een verminderd werkvermogen en tot productiviteitsverlies.
- Slechte fysieke gezondheid, een positieve attitude van de partner ten aanzien van vroegpensioen en de financiële mogelijkheid om eerder te stoppen met werken bevorderen een vervroegde pensionering. Werknemers die veel waardering op het werk krijgen en meer gefocust zijn op de ontwikkeling van hun kennis en vaardigheden zijn minder geneigd om met vroegpensioen te gaan.